WSTĘP

Adaptacja jest to proces przystosowania się do nowego środowiska społecznego, sytuacji, warunków. Dla małego dziecka takim środowiskiem jest przedszkole. Pragnąc maksymalnie zmniejszyć trudności adaptacyjne warto dostatecznie wcześnie przygotować dziecko do tej nowej sytuacji i stopniowo przyzwyczajać je do przebywania w nowym miejscu pod opieką osób trzecich. Uczęszczanie do przedszkola wiąże się z wieloma wymaganiami, które musi spełnić każdy przedszkolak: musi przystosować się do nowego otoczenia, musi zaakceptować reguły obowiązujące w grupie przedszkolnej i stosować się do nich, musi nauczyć się współpracy z rówieśnikami i dorosłymi, swoje działania podporządkować rozkładowi dnia itd. Dzieci przychodzące do przedszkola znacznie różnią się od siebie poziomem zdolności przystosowawczych. Część dzieci adaptuje się szybko i łatwo, ale są też tacy, którzy mają z tym duży problem. Nowe środowisko w niektórych dzieciach budzi lęk, poczucie zagubienia, złość, upór, gniew, brak poczucia bezpieczeństwa. Są też takie dzieci, które nie zaadoptują się do warunków przedszkolnych. Najczęściej są to dzieci nieśmiałe, lękliwe, lub takie, które miały przykre doświadczenia z dorosłymi.

Udane włączenie do grupy przedszkolnej ma ogromne znaczenie dla dalszego rozwoju małego człowieka. Jeżeli początkowy okres pobytu dziecka w przedszkolu wiąże się z przyjemnymi uczuciami i przeżyciami, wówczas jest ono pozytywnie nastawione na nowe miejsce i ludzi. Istotne jest, by do nowej sytuacji przygotować też rodziców dzieci. Oddanie dziecka pod opiekę obcych osób dla niektórych rodziców wiąże się z wieloma obawami, jest powodem stresu a nawet lęku. Brak wiedzy na temat specyfiki pracy przedszkola, jego założeń i wymagań uniemożliwia przygotowanie dziecka do nowych warunków, a często rodzi wiele niepokoju i wątpliwości.

Żeby proces adaptacji przebiegał sprawnie i trwał jak najkrócej ważna jest współpraca pomiędzy przedszkolem a rodzicami dziecka. Współpraca ta musi być przemyślana, i zorganizowana. Wspólne ustalenie celów, zasad postępowania, określanie wspólnych oddziaływań wzbudzi w rodzicach poczucie przynależności do wspólnoty przedszkolnej, a co najważniejsze wzbudzi zaufanie rodziców do pracowników przedszkola. W lepszej adaptacji pomoże atmosfera zaufania, zrozumienia i akceptacji.

 

ZAŁOŻENIA PROGRAMU:

Program skierowany jest do :

- nauczycieli i pracowników przedszkola, którzy stworzą warunki do szybszego przystosowania się dziecka do warunków przedszkolnych;

- dzieci rozpoczynających edukacje przedszkolną;

- rodziców, którzy zapisali dzieci do przedszkola.

 

Założeniem programu jest wspomaganie i ukierunkowanie rozwoju dziecka zgodnie z jego wrodzonym potencjałem i możliwościami rozwojowymi. Program adaptacyjny oparty na wiedzy o rozwoju dziecka, określa system wzajemnych oddziaływań pedagogicznych oraz organizacyjnych przedszkola oraz rodziny w celu stworzenia dzieciom lepszego startu przedszkolnego. Należy pamiętać, że program adaptacji nie gwarantuje dobrej adaptacji dziecka do przedszkola, ale znacznie ją przyspiesza i ułatwia.

CELE OGÓLNE PROGRAMU ADAPTACYJNEGO:

Nadrzędnym celem programu adaptacyjnego jest stworzenie dzieciom odpowiednich warunków do szybkiej adaptacji w nowym środowisku społecznym jakim jest przedszkole oraz nawiązanie współpracy z domem rodzinnym przedszkolaków w celu określenia wspólnych działań odnośnie adaptacji i stworzenia atmosfery wzajemnego zaufania i akceptacji.

CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU:

- motywowanie dzieci do podejmowania działań i zachowań sprzyjających integrowaniu się z przedszkolem,

- motywowanie rodziców oraz pracowników przedszkola do zapewnienia dzieciom optymalnych warunków,

- motywowanie otoczenia społecznego i przedszkola do współpracy na rzecz adaptacji nowoprzyjętych przedszkolaków.

 

SPODZIEWANE EFEKTY:

dziecko:

- spokojnie rozstaje się z rodzicami/opiekunami,

- rozumie iż pobyt w przedszkolu jest czasowy, a kończy się powrotem do domu z rodzicami /opiekunami,

- zna salę przedszkolną oraz rozkład pomieszczeń w przedszkolu,

- ma zaufanie do nauczycielki - wychowawczyni, oraz innych pracowników przedszkola,

- uczestniczy w życiu grupy,

- posiada koleżanki i kolegów, z którymi lubi się bawić,

- jest świadome, że może zwrócić się z prośbą, problemem do nauczycielki,

- wie, że może współdecydować,

- zna i stosuje zasady współżycia w grupie,

- zna zasadę nie oddalania się od grupy,

- stosuje zasady bezpiecznej zabawy, bezpiecznego zachowania się;

 

rodzice dzieci:

- nie obawiają się pozostawić dziecka pod opieką osób trzecich,

- znają nauczycieli i pracowników przedszkola, chętnie z nimi współpracują,

- znają specyfikę pracy przedszkola, jego wizję i misję,

- znają ramowy plan dnia, rozkład pomieszczeń przedszkola,

- znają system motywacyjny obowiązujący w przedszkolu oraz zasady współżycia w grupie – tzw. „Kodeks Przedszkolaka”,

- wiedzą w co wyposażyć dziecko do przedszkola,

- mają świadomość możliwości swoich dzieci, wiedzą o ich sukcesach oraz trudnościach i problemach,

- znają znaczenie samoobsługi i samodzielności w procesie adaptacji,

- integrują się z innymi rodzicami;

 

nauczyciele:

- poznają dzieci, którymi będą się opiekowali,

- znają środowisko domowe dzieci,

- znają oczekiwania rodziców względem przedszkola,

- podejmują współpracę z rodzicami dzieci,

- pracę z dziećmi planują w oparciu o ich obserwację.

METODY I FORMY SŁUŻĄCE REALIZACJI PROGRAMU ADAPTACYJNEGO:

Realizując założenia programu należy tak dobrać metody i formy, by efekt był jak najlepszy. W pracy z dzieckiem podstawową formą działalności jest zabawa. W zabawie w sposób naturalny , nie stresujący dziecko – bawiąc się uczy a także zaspakaja swoje potrzeby fizyczne, psychiczne, społeczne, a także ciekawość poznawczą. Wśród metod pracy wskazane są: elementy pedagogiki zabawy, zabawy i ćwiczenia ruchowe, ruchowo- naśladowcze, zabawy i tańce integracyjne, techniki relaksacyjne, drama itp. Praca z dziećmi w przedszkolu wymaga określonych form organizacyjnych. Do podstawowych form pracy wychowawczej i edukacyjnej w przedszkolu należą: zabawa dowolna i zorganizowana, czynności samoobsługowe związane z utrzymaniem higieny osobistej oraz praca użyteczna, spacery i wycieczki ,zajęcia organizowane przez nauczycielkę, uroczystości przedszkolne.

FORMY DZIAŁAŃ ADAPTACYJNYCH

1. Zapisy dziecka do przedszkola (marzec) - rozmowy indywidualne z rodzicami i dziećmi,

- zwiedzanie przedszkola,

- podanie rodzicom podstawowych informacji o pracy przedszkola

2. Dni otwartych drzwi (lipiec) - możliwość poznania nauczycieli, pracowników i przedszkolaków,

- poznania rozkładu pomieszczeń w przedszkolu,

- poznania ramowego planu dnia i rytuałów,

- obserwacji bądź udziału nowoprzyjętych dzieci w zajęciach dydaktycznych, zabawie swobodnej i

zabawach integracyjnych

3. Zebranie adaptacyjne dla rodziców (sierpień)

- zapoznanie rodziców z programem adaptacyjnym oraz możliwymi trudnościami adaptacyjnymi dzieci,

- przekazanie informacji nt. pożądanych umiejętności, jakie powinno posiadać dziecko przekraczając progi przedszkola,

- przekazanie podstawowych informacji nt. pracy przedszkola,

- rozdanie rodzicom przewodnika nt. adaptacji dziecka w przedszkolu oraz informacji, w co wyposażyć dziecko w przedszkolu,

- wypełnienie przez rodziców ankiety informacyjnej „Moje Dziecko” ,

- stwarzanie atmosfery zaufania i zachęcani do współpracy

4. Zajęcia i zabawy adaptacyjne z dziećmi (wrzesień- listopad)

- zabawy integracyjne, które umożliwiają poznanie się dzieci oraz poznanie nauczyciela, uczą współdziałania, pomagają otworzyć się dzieciom,

- zabawy umożliwiające zapoznanie się dzieci z pomieszczeniami, w których będą przebywać dzieci oraz ich funkcjami, oraz zapoznanie z ogrodem przedszkolnym,

- stopniowe wprowadzanie zasad i norm postępowania obowiązujące w grupie przedszkolnej tzw. „Kodeksu Przedszkolaka”,

- poznawanie dzieci, ich możliwości i problemów,

- tworzenie przyjemnej atmosfery, zdobycie zaufania dzieci

5. Adaptacja rodziców (cały rok szkolny):

- zdobycie informacji na temat oczekiwań rodziców wobec przedszkola,

- ustalenie zasad kontaktu i współpracy,

- pedagogizacja rodziców,

- zebrania,

- zajęcia otwarte,

- umożliwienie kontaktu ze specjalistami,

- gazetki przedszkolne, strona internetowa przedszkola, tablice informacyjne dla rodziców

- udział w uroczystościach i imprezach

 

EWALUACJA

Celowość i efektywność działań adaptacyjnych należy monitorować cały okres adaptacyjny.

Proponowane formy monitoringu to:

- ankieta dla rodziców „Moje Dziecko” zawierająca podstawowe informacje o nowo przyjętych dzieciach oraz oczekiwania rodziców,

- obserwacja dzieci przechodzących okres adaptacyjny (arkusz obserwacji zachowań dziecka w przedszkolu po wstępnym okresie adaptacji)

- ankieta dla rodziców i nauczycieli dotycząca przebiegu procesu adaptacyjnego dzieci w przedszkolu.

 

 

PORADNIK DLA RODZICÓW

„ADAPTACJA DZIECKA W PRZEDSZKOLU”

 

Drogi Rodzicu,

oto kilka rad w jaki sposób możesz ułatwić Twojemu dziecku przekroczenie progu przedszkolnego:

 

Postaraj się…

* Wytwarzać u dziecka pozytywne nastawienie do przedszkola

* Stopniowo dostosowywać rytm dnia dziecka do tego, jaki panuje w przedszkolu (np. zbliżone pory posiłków, przesunięcie drzemki na godzinę odpowiadającą porze leżakowania)

* Kształtować u dziecka umiejętności porozumiewania się z innymi dziećmi i dorosłymi (poprzez zachętę do prowadzenia rozmów, dzielenie się przeżyciami)

* Włączyć dziecko w przygotowania do pójścia do przedszkola, kupując wspólnie piżamkę czy przytulankę, która będzie mu towarzyszyć

* Przeprowadzić tzw. trening umiejętności społecznych, polegający na doświadczaniu przez dziecko przebywania z innymi dorosłymi i dziećmi, a także rozstania z rodzicami

* Wdrażać dziecko do samoobsługi (samodzielne jedzenie łyżką, mycie rąk, załatwianie potrzeb fizjologicznych, zdejmowanie i ubieranie podstawowych części garderoby)

* Dostarczać dziecku materiały plastyczne, z którymi zetknie się w przedszkolu

* Stopniowo oswajać dziecko z okolicą, budynkiem przedszkolnym, placem zabaw a także salą i personelem placówki

* Uświadomić dziecku, że chodzenie do przedszkola będzie jego codziennością (tak jak dla Ciebie Twoja praca) i, że wiąże się to z tym, że ono rośnie

 

Rodzicu pamiętaj, że adaptację utrudniają:

* twoje wyrzuty sumienia

* niepokój o dziecko

* brak zaufania do placówki

* podejrzliwość w stosunku do personelu

* brak jasnych reguł

* traktowanie dziecka przedmiotowo

* pośpiech i zdenerwowanie

* spóźnianie się

* brak czasu dla dziecka

* obrażanie się na dziecko

* odrzucenie czy brak zrozumienia dla jego zachowań

 

Dobre rady na pierwszy dzień:

* opowiedz dziecku jak będzie wyglądał jego dzień i postaraj się, by tak było

* wstańcie na tyle wcześnie, by dać dziecku szansę na spokojne zjedzenie śniadania i inne rutynowe czynności

* możliwie konkretnie powiedz dziecku, kiedy je odbierzesz (np. po obiedzie, a nie „za chwilkę”) i koniecznie dotrzymaj obietnicy

* nie przeciągaj pożegnania- nic tak nie utrwala płaczu dziecka jak świadomość, że za jego pomocą może ono osiągnąć to, na czym mu w danej chwili zależy * bądź świadomy, że często drugie pożegnanie jest trudniejsze i bardziej dramatyczne od pierwszego * płaczącemu maluchowi powiedz, że teraz pocieszy go jego pani, bo Ty musisz już iść do pracy/ do domowych obowiązków

* kontroluj, co mówisz do dziecka (nigdy nie oszukuj dziecka mówiąc, że wychodzisz tylko po jakąś rzecz czy idziesz gdzieś zadzwonić, nie obiecuj mu, że jeśli zostanie w przedszkolu to coś za to trzyma, nie krytykuj go za próby samodzielności, nie strasz go przedszkolem i panią wychowawczynią itp.)

* gdy dziecko bardzo przeżywa rozstanie z Tobą warto na początku wybierać je szybciej i stopniowo wydłużać pobyt w przedszkolu w kolejnych dniach

* gdy rozstanie jest trudne dla Was obojga dobrze jest poprosić inną osobę, by przyprowadzała Twoje dziecko do przedszkola

* nie wymuszaj na dziecku zaraz po powrocie do domu, by opowiedziało Ci jak było w przedszkolu

* wszystkie wątpliwości i pytania kieruj do nauczycieli.

 

Pierwszego dnia do przedszkola Dziecko ma przynieść:

* buty na zmianę (najlepiej na rzepy lub wsuwane, gdyż łatwiej się je zakłada) * ubrania na zmianę – zestaw (dwa w przypadku dzieci młodszych): spodnie/ spodenki/spódniczka/sukienka, koszulka z krótkim/ długim rękawem, majteczki, skarpetki/ rajtuzki

* ręcznik (dobrze byłoby, gdyby miał pętelkę do zawieszania)

* kubek, szczoteczkę i pastę do zębów

* chusteczki higieniczne w paczkach lub w pudełku

* „wspomnienie domu”, czyli misia lub zabawkę, która pomoże znieść rozstanie z rodzicem

* UŚMIECH NA TWARZY I DOBRY HUMOR

 

W kolejnych dniach prosimy przynieść:

* strój na gimnastykę (koszulka, spodenki, skarpetki)

 

Prosimy o podpisanie rzeczy dziecka, co bardzo ułatwi nam pracę

 

Pierwszego dnia do przedszkola Rodzic ma przynieść:

* pewność, że dziecko sobie poradzi

* zaufanie do nauczycielek i personelu przedszkola * uśmiech na twarzy, z której dziecko potrafi odczytać dobre i złe emocje i dzięki nim nastroić się na cały dzień